Plakat. Opis działań w projekcie. Znapisy, logotoypy , dzieci

Mała Akademia Kompetencji Społecznych

Plakat. Opis działań w projekcie. Znapisy, logotoypy , dzieci

Tak dla przypomnienia 🙂 

Nasz ulubiony PROJEKT MAKS  będziemy realizować jeszcze w 2022 i 2023 roku! 

Dla przypomnienia co my tam robimy?? 

Projekt Mała Akademia Kompetencji Społecznych nazywana dla potrzeb projektu MAKS, to szereg komplementarnych działań takich jak zajęcia terapeutyczne, grupa wsparcia, turnusy edukacyjne i spotkania szkoleniowo-warsztatowe dla szeroko pojętego środowiska osób niepełnosprawnych z autyzmem (skrót: osoby ASD – autism spectrum disorders) obejmującego zarówno ich samych jak i ich całe rodziny, a także pracujących z nimi specjalistów oraz zdrowych rówieśników w ramach tzw. wolontariatu koleżeńskiego.

Nasze działania mają na celu zwiększenie aktywności społecznej tych wszystkich grup na rzecz dobra wspólnego. Zakładamy, iż podniesienie stopnia samoorganizacji społecznej oraz zwiększenie aktywności 110 osób ze środowiska osób autystycznych w zakresie budowania i wykorzystywania własnych kompetencji społecznych, przyczyni się do powiększania kapitału społecznego tego środowiska, co jest spójne z celem głównym programu NOWEFIO 2021. Mamy tu na myśli przede  wszystkim kształtowanie samoświadomości naszych uczestników co do własnych kompetencji i ich miejsca w społeczeństwie, a następnie  przygotowanie ich do tworzenia i umacniania więzi społecznych między nimi, a także zachęcenie do rozszerzania tych działań na innych uczestników życia społecznego. To także próba budowania wzajemnego zaufania i aktywności wolontariackiej w ramach różnorodnych aktywności. Wszystkie nasze działania wykorzystują zasadę empowermentu tam, gdzie tylko pozwala na to potencjał uczestników naszego zadania. Jest dla nas niezwykle ważne, aby uczestnicy projektu wiedzieli i czuli, że mają realny wpływ na działania w projekcie. Że są nie tylko jego uczestnikami, ale mają też możliwość wpływać na jego przebieg, dostosowując go do własnych potrzeb, a co za tym idzie poczuć odpowiedzialność za to co robimy wspólnie. Taka metodyka pozwoli na późniejsze usamodzielnianie się i wzmocnienie uczestników w zdobytych kompetencjach, co z pewnością przełoży się na jakość i trwałość osiągniętych efektów projektu.

Plakat Zaproszenie do uczestnictwa w projekcie dla rodziców i opiekunów. Darmowy projekt szkoleniowy. Wsparcie dla opiekunów osób niepełnosprawnych. Poszerzanie kompetencji. Sponsor Dolny Śląsk PFRON

Drodzy RODZICE I OPIEKUNOWIE !!!

Azymut – realne wsparcie powstał z potrzeb oddolnych, jako odpowiedzi na zgłaszane przez WAS problemy i pytania.
Widząc nowe wyzwania i zagadnienia, z jakimi radzić muszą sobie w równej mierze, nasi małoletni i Ci całkiem już dorośli podopieczni, jaki to ma wpływ na ich rodziców i opiekunów, do jakich to prowadzi interakcji ze specjalistami i jak bardzo rodziny w spektrum potrzebują wsparcia również wytchnieniowego powstał czteroelementowy system.
➡️ W tym miejscu zapraszamy do zgłoszenia się do udziału w turnusach
DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW
REJESTRACJA
➡️ https://tiny.pl/9gd9z ⬅️
Będą to dwa dedykowane cykle warsztatów dla członków rodzin osób niepełnosprawnych/ opiekunów w formie dwóch, pięciodniowych, stacjonarnych „turnusów” edukacyjnych
( jeden cykl dla tych, którzy zaczynają dopiero Swoją drogę w spektrum i drugi cykl, dla weteranów, którzy pragną poszerzyć Swoją wiedzę, ale podstawy już znają)
Dla każdej rodziny przewidziane są 2 godziny indywidualnych konsultacji ze specjalistą.
Zajęcia odbywać się będą codziennie, przez 5 dni, w małych grupach, z przerwami na kawę i obiad.
Zajęcia odbywać się będą w czasie zajęć szkolnych/przedszkolnych dzieci, aby umożliwić Wszystkim udział.
Turnusy mają charakter stacjonarny- NIE ZAPEWNIAMY NOCLEGÓW!
Jeśli jesteście Państwo zainteresowani noclegiem, będzie taka możliwość, ale płatność będzie we własnym zakresie/ ośrodek wystawia FV)
Obowiązuje projektowy limit godzin/na rodzinę ( 25 godzin)
Zapraszamy!

3S8A7577

Mam diagnozę, co mam robić?

Kiedy otrzymasz diagnozę o całościowym zaburzeniu rozwoju (spektrum autyzmu) – autyzm, autyzm atypowy lub zespół Aspergera, wydaną przez zespół diagnostyczny, możesz podjąć następujące kroki:

1. Możesz zgłosić się do Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności najbliżej Twojego miejsca zamieszkania.

W celu skorzystania z wielu uprawnień dla osób niepełnosprawnych z autyzmem niezbędne jest posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, wydawane przez komisję Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Orzeczenie wydawane jest na wniosek, który można otrzymać w placówce lub pobrać ze strony internetowej. Wniosek może złożyć osoba uprawniona lub opiekun prawny. Orzeczenie jest wydawane na podstawie dokumentów, których spis znajduje się we wniosku. Posiadanie orzeczenia uprawnia m.in. do :

  • korzystania z dofinansowań ze źródeł Państwowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych ;
  • korzystania ze zniżek w środkach komunikacji;
  • korzystania ze specjalistycznych usług opiekuńczych (czytaj niżej);
  • możliwości uzyskania karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych itp.*

Pamiętaj, że posiadane orzeczenie o niepełnosprawności nie upoważnia do korzystania z systemu wspomagania w placówkach oświatowych. Jeżeli chcesz aby Twoje dziecko było objęte systemem wspomagania w przedszkolu i szkole, musi posiadać inne orzeczenie, wydawane specjalnie w tym celu przez najbliższą miejscu zamieszkania Poradnię Psychologiczno Pedagogiczną!

2. Możesz zgłosić się do poradni Psychologiczno-Pedagogicznej najbliżej Twojego miejsca zamieszkania.

Zespoły orzekające powoływane przez dyrektora Poradni wydają orzeczenia:

  • o potrzebie kształcenia specjalnego w placówkach (przedszkolach, szkołach integracyjnych, specjalnych i ogólnodostępnych),
  • o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży,
  • o potrzebie zajęć rewalidacyjno- wychowawczych,
  • o opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności/nieprawidłowości rozwojowych do podjęcia nauki w szkole. (przedszkola, przedszkola integracyjne i specjalne)

3. Jeżeli Twoje dziecko otrzymało opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju lub orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego to:

Masz podstawę do ubiegania się o miejsce w placówkach integracyjnych przedszkolnych i szkolnych, gdzie prowadzone są oddziały dla dzieci z orzeczeniami o potrzebie wczesnego wspomagania oraz kształcenia specjalnego.*

Jeśli dziecko już jest przedszkolakiem złóż podanie o zorganizowanie wczesnego wspomagania do dyrektora poradni, która ją wydała lub do dyrektora przedszkola (najczęściej zajęcia realizowane są na terenie przedszkola integracyjnego).

W przypadku dzieci szkolnych, najczęściej uczęszczają do oddziałów integracyjnych publicznych szkół podstawowych (wysoko funkcjonujące dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera)*

Kształcenie dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych , jest prowadzone nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia:

  • 18 roku życia – w przypadku szkoły podstawowej;
  • 21 roku życia – w przypadku gimnazjum;
  • 24 roku życia – w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej lub dotychczasowej szkoły ponadpodstawowej.

4. Jeżeli Twoje dziecko potrzebuje stałej obecności asystenta w środowisku domowym możesz skorzystać z usług opiekuńczych lub/i specjalistycznych usług opiekuńczych. W tym celu zgłoś się do:

Ośrodka Pomocy Społecznej, który po przeprowadzonym postępowaniu  przyznaje usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia, a także określa ich odpłatność wydając indywidualną decyzję administracyjną. Podstawą do podjęcia decyzji jest wizyta pracownika socjalnego i przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu.

Odpłatność za usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi określa rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. Nr 189, poz. 1598 z późn. zm.). Z odpłatności są zwolnione osoby, których dochód netto na osobę w rodzinie jest niższy niż kryterium dochodowe określone w ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (jt.Dz.U. Nr 115, poz.728 z późn. zm.). Odpłatność za godzinę usług wzrasta w zależności od wysokości dochodu.

Źródło: Dolnośląskie Stowarzyszenie na rzecz Autyzmu / Autika*

jak_uzyskac_diagnoze

Jak uzyskać diagnozę?

Jeśli masz ważenie, że rozwój Twojego dziecka nie przebiega typowo i wzbudza to Twój niepokój, najlepiej umówić się na wizytę w ośrodku diagnostycznym, ponieważ lekarze pierwszego kontaktu nie mają specjalistycznej wiedzy z zakresu szerokiego spektrum autyzmu i najczęściej nie zauważają charakterystycznych oznak, widocznych dla specjalisty już w pierwszych trzech latach życia dziecka. (szczegóły w artykule „Autyzm – niepokojące objawy”)

Pamiętaj, że w przypadku spektrum autyzmu, wczesna diagnoza i jak najszybciej udzielone wsparcie i podjęta terapia, mogą odegrać kluczową rolę w lepszym funkcjonowaniu Twojego dziecka w przyszłości.

Jak diagnozować autyzm?

Diagnozę autyzmu stawia zespół specjalistów: psychiatra, psycholog, pedagog specjalny, w oparciu o kryteria diagnostyczne zawarte w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD- 10 ( od 2022r bedzie to ICD-11 w którym bardzo znacząco zmieniono klasyfikację). Im wcześniej dziecko zostanie zdiagnozowane i im wcześniej rozpoczęta zostanie rozpoczęte właściwe wsparcie i intensywna terapia tym większa jest szansa na jego bardziej szczęśliwe funkcjonowanie. Aktualnie stosowane metody dają szansę na znaczną poprawę zdolności do samodzielniejszej i bardziej satysfakcjonującej egzystencji osób autystycznych. Jeśli wymagana jest terapia to powinna być przede wszystkim dostosowana do indywidualnych potrzeb i możliwości, o odpowiednim stopniu intensywności i koniecznie systematyczna. Nie ma uniwersalnej terapii dla wszystkich osób z autyzmem. Każda z nich jest inna i każda doświadcza skutków własnych trudności. Tylko w efekcie otrzymania wsparcia i zrozumienia jej problemów oraz szerokiego zakresu tolerancji i w razie potrzeby odpowiednio prowadzonej terapii, osoba autystyczna może funkcjonować na takim poziomie integracji społecznej na jaki pozwalać będzie jej potencjał.

Zgodnie z klasyfikacją zaburzeń psychicznych i zachowania stanowiącą istotną część Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów zdrowotnych (ICD-10) autyzm dziecięcy oznaczony jest symbolem F84.0 w dziale F84 o nazwie – całościowe zaburzenia rozwojowe. Do całościowych zaburzeń rozwojowych zaliczono:

  • F84.0 – Autyzm dziecięcy,
  • F84.1 – Autyzm atypowy,
  • F84.2 – Zespół Retta,
  • F84.3 – Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne,
  • F84.4 – Zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi,
  • F84.5 – Zespół Aspergera,
  • F84.8 – Inne całościowe zaburzenia rozwojowe,
  • F84.9 – Całościowe zaburzenia rozwojowe, nieokreślone.

Placówki do których możesz się zwrócić o pomoc:

  • Centrum Rehabilitacji i Neuropsychiatrii „CELESTYN” NZOZ, Mikoszów 27, tel. 071 395 81 01, 57-100 Strzelin
  • Poradnia Zdrowia Psychicznego przy Dolnośląskim Centrum Pediatrycznym im. Janusza Korczaka SPZOZ, Al. Kasprowicza 64/66 tel. 071 323 64 09, 51-137 Wrocław
  • Dzienny Ośrodek Psychiatrii i Zaburzeń Mowy dla Dzieci i Młodzieży-Poradnia Zdrowia Psychicznego, Poradnia dla osób z Autyzmem Dziecięcym 51-116 Wrocław ul. Wołowska 9, tel. 071 352 84 12
  • Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży, ul. Podwale 13, tel. 071 355 63 61, 50-043 Wrocław

Istnieją również inne miejsca i ciągle powstają nowe, gdzie mogą udzielić Ci fachowej pomocy (szczegóły na dole strony)*

Całościowa terapia autyzmu obejmuje terapię psychologiczno- pedagogiczną, terapię logopedyczną, oddziaływania ukierunkowane na regulację odbioru i przetwarzania bodźców płynących z otoczenia (terapia SI), a także leczenie współwystępujących zaburzeń somatycznych. Osoby z autyzmem mają indywidualnie mniej lub bardziej nasilone problemy z odbiorem bodźców zmysłowych (wzrokowych, słuchowych, czuciowych itd.), co może wpływać znacząco na ich rozwój, zachowanie lub może rozpraszać ich uwagę. W przypadku nasilonych problemów z nadwrażliwością lub zbyt małą wrażliwością, może im to sprawiać duży dyskomfort, ból i cierpienie. Konieczne jest dbanie o ogólny stan zdrowia osób z autyzmem ponieważ dodatkowe choroby mogą znacznie pogarszać ich funkcjonowanie i nasilać np. zaburzenia sensoryczne.

W całościowej opiece nad dziećmi i dorosłymi osobami autystycznymi bardzo istotne jest również odpowiednie wspieranie rodziców i całego otoczenia. Ze względu na fakt, iż u większości osób niepełnosprawność pozostaje do końca życia, problemy rodzin osób dorosłych wiążą się z zapewnieniem całodobowej opieki i wsparcia. Największą trudnością jest nieznajomość specyfiki problemów i potrzeb osób z autyzmem przez otoczenie i instytucje pomocowe.

*Jeśli jesteś mieszkańcem Jeleniej Góry i okolic, możesz zwrócić się do nas bezpośrednio poprzez punkt konsultacyjny, telefonicznie lub mailowo. Postaramy się udzielić wszelkiej pomocy.

pexels-sharon-mccutcheon-1148998

Czym jest autyzm?

Autyzm jest sklasyfikowany jako całościowe zaburzeniem rozwoju dziecka. Oznacza to, że u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy odmiennego funkcjonowania we wszystkich kluczowych obszarach rozwoju. Pierwsze symptomy funkcjonowania w spektrum autyzmu mogą pojawić się bardzo wcześnie, często już u kilkunastomiesięcznych niemowląt, ale zawsze muszą stać się widoczne przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia.

Zgodnie ze stosowaną w Polsce Międzynarodową Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD-10, autyzm zaliczany jest do grupy całościowych zaburzeń rozwojowych. Warunkiem postawienia rozpoznania jest pojawienie się odmienności w trzech kluczowych sferach :

  • komunikacji,
  • relacji społecznych
  • oraz zainteresowań i sposobu zabawy – w wypadku dzieci.

Choć autyzm można zdiagnozować już u bardzo małych dzieci, to często diagnozuje się go również dopiero u nastolatków, a nawet osób dorosłych. Przeważnie zależy to od stopnia zaburzenia określonych sfer funkcjonowania i tego jak dana osoba radzi sobie z występującymi trudnościami w na konkretnym etapie życia. Brak odpowiedniego wsparcia, w tym terapeutycznego, w początkowych etapach rozwoju może prowadzić do bardzo głębokich zaburzeń funkcjonowania w późniejszym wieku. Warto pamiętać, że zaburzenia autystyczne mają bardzo zróżnicowany charakter, nie tworzą jednolitego obrazu co do symptomatologii i głębokości zaburzeń. Dlatego obecnie w nomenklaturze fachowej używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych”.

AUTYZM – OBJAWY

Jakie objawy świadczą u danej osoby o autyzmie? To pytanie zadaje sobie wielu rodziców zaniepokojonych odmiennymi zachowaniami swoich dzieci. Aby odpowiedzieć na to pytanie potrzebna jest specjalistyczna ocena rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem etapu wczesnego dzieciństwa. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie wywiadu rozwojowego oraz obserwacji. W wypadku dzieci, najlepiej zrobić w naturalnym środowisku. W procesie diagnostycznym powinien brać udział zespół doświadczonych diagnostów, w tym lekarz specjalności psychiatrycznej lub neurologicznej. Najwięcej poważnych błędów diagnostycznych, mających często wpływ na całe życie człowieka, wynika niestety z braku doświadczenia.

Przede wszystkim, należy zauważyć, że odmienności rozwojowe można zauważyć już u bardzo małych dzieci – nawet przed pierwszym rokiem życia!

Zwrócić uwagę powinno, jeżeli:

  • dziecko nie podąża wzrokiem za wzrokiem drugiej osoby
  • dziecko nie patrzy tam, gdzie dorosły pokazuje
  • dziecko nie obserwuje ludzi lub interesuje się nimi mniej niż przedmiotami
  • dziecko nie pokazuje innym rzeczy, które je zainteresują
  • dziecko nie chwali się albo robi to bardzo rzadko
  • dziecko nie zachęca innych do uczestniczenia w zabawach, które podejmuje

U starszych dzieci zaobserwować możemy:

  • opóźniony rozwój mowy lub specyficzny sposób korzystania z niej
  • nietypową zabawę, odmienną od rówieśników – w szczególności trudności z zabawą „na niby”
  • problem z uczestniczeniem w zabawach z regułami
  • ograniczone kontakty z rówieśnikami
  • trudności z określeniem potrzeb i emocji ludzi
  • trudności z rozumieniem tego, że ludzie myślą inaczej niż dziecko

Warto podkreślić, że cokolwiek zaniepokoi rodziców – spotkanie ze specjalistą jest jedynym sposobem na uzyskanie rzetelnej wiedzy o dziecku. Szukanie odpowiedzi tylko w Internecie może spowodować opóźnienia w podjęciu korzystnych dla dziecka i jego środowiska działań.

Najczęściej, w przypadku osób z autyzmem, mamy do czynienia z odmiennym od neurotypowego odbiorem świata przez zmysły. Osoby te inaczej odbierają światło, obrazy i dźwięki, inaczej odczuwają dotyk, zapach, smak czy ból. Często mają trudności z precyzyjnym rozumieniem kierowanych do nich wypowiedzi. Inny sposób odbioru świata powoduje, że osoby z autyzmem tworzą swój wewnętrzny obraz świata, często odmienny od naszego. Mają także trudności z klasycznym – w naszym rozumieniu – budowaniem więzi i okazywaniem emocji w relacjach z innymi ludźmi. Świat osób z autyzmem jest inny od „naszego świata”, a kłopoty z komunikacją sprawiają, że osoby z autyzmem borykają się z doświadczeniem psychicznego osamotnienia.

Oczywiście podany powyżej opis funkcjonowania autysty jest bardzo uogólniony i niepełny. Każdy, kto zetknął się chociaż z kilkorgiem dzieci  autystycznych ten wie, jak bardzo różny obraz funkcjonowania mogą one prezentować. Nasilenie poszczególnych objawów może być skrajnie silne lub czasem  bardzo dyskretne i wręcz ledwo zauważalne. Ponadto im starsze dziecko tym więcej można zaobserwować w jego zachowaniu zaburzeń wtórnych, wynikających z nieodpowiednich form wsparcia. U niektórych dzieci autystycznych pojawiają się także zaburzenia sprzężone takie jak upośledzenie umysłowe, mózgowe porażenie dziecięce, wady wzroku, słuchu, zaburzenia lękowe, nadpobudliwość psychoruchowa  itp.

W tej chwili, na świecie używa się określenia spektrum autyzmu, które pokazuje, że ciężko jest podzielić osoby na jakieś, z góry określone kategorie. W diagnostyce klinicznej, póki co wyodrębniamy kilka zdefiniowanych zespołów objawowych, jak np. autyzm dziecięcy czy zespół Aspergera. Jednak zawsze należy patrzeć na osobę ze spektrum autyzmu, jako na indywidualną jednostkę. Po prostu na człowieka.

CO TO JEST ZESPÓŁ RETTA?

Jest to genetycznie uwarunkowana odmienność rozwoju ze spektrum autyzmu, dotycząca w zasadzie tylko dziewcząt. W jego przebiegu zawsze mamy do czynienia z poważną, sprzężoną niepełnosprawnością, chociaż nie wszystkie dzieci są niepełnosprawne intelektualnie. Charakteryzują się natomiast, często bardzo poważnymi, problemami ruchowymi a wiele z nich przechodzi w życiu moment utraty wielu umiejętności. Zespołowi Retta często towarzyszy padaczka. Aby skutecznie wspierać rozwój osób z zespołem Retta, należy przede wszystkim umożliwić im komunikację – pomimo braku lub poważnego opóźnienia rozwoju mowy. W tym celu korzystamy z różnych pozawerbalnych narzędzi językowych.

AUTYZM W RODZINIE

Wszystko to sprawia, że wychowywanie dziecka autystycznego jest dużym wyzwaniem dla rodziców, którzy kiedy pojawia się w rodzinie dziecko z taką odmienną ścieżką rozwoju, nie otrzymują „instrukcji obsługi” i nie do końca mogą w tej kwestii ufać swojej neurotypowej intuicji. Zdajemy sobie sprawę, że w naszych realiach często czują się oni bezradni i pozostawieni samym sobie. To poczucie zagubienia i bezradności wynika także z faktu, że przeważnie rozwój ich dziecka przebiegał przez pewien czas pozornie neurotypowo, a niepokojące objawy były bagatelizowane przez otoczenie. Sytuację rodziców pogarsza też niespójność informacji, które otrzymują od lekarzy czy psychologów. Możliwość uzyskania szybkiej i profesjonalnej diagnozy, a następnie odpowiedniego wsparcia i terapii, jest w naszym kraju bardzo ograniczona. Przedłużająca się niepewność i poczucie braku kompetencji, pogłębianie się zaburzeń u, nieobjętego odpowiednim wsparciem dziecka powodują, że na autyzm zaczyna dotykać całej rodziny – jej skutki dotyczą bowiem wszystkich członków rodziny.

CZY AUTYZM MOŻNA „WYLECZYĆ”

Autyzm nie jest chorobą a zatem nie można go wyleczyć. Skalsyfikowany jako zaburzenie rozwojowe podlega jak wspomniano wsparciu i terapii. Jest więc możliwa poprawa funkcjonowania – podniesienie kompetencji komunikacyjnych, poprawy funkcjonowania w relacjach społecznych, podniesienie poziomu poczucia bezpieczeństwa i akceptacji u osoby autystycznej co wpływa na poziom satysfakcji życiowej i możliwości życia w warunkach bez wsparcia. Jednakże osoba autystyczna jako osoba o odmiennej konstrukcji neurologicznej i emocjonalnej zawsze pozostanie osoba autystyczną, z całą swoją specyfiką postrzegania i odbioru świata zewnętrznego. Co jest najskuteczniejszą formą pomocy? Jest nią wprowadzenie zindywidualizowanego dla każdej osoby wsparcia ewentualnie terapii. Czasami równolegle jest podejmowane wspomagające leczenie farmakologiczne, choć jest to w istocie leczenie wyłącznie objawowe zaburzeń wtórnych do autyzmu. Pozostawienie osoby autystycznej bez odpowiedniego wsparcia czy terapii  doprowadza do utrwalania i pogłębiania się jej zaburzeń i kompletnej marginalizacji społecznej osoby autystycznej, a często też całej rodziny.

Trzeba tu podkreślić, że koszty tych oddziaływań są bardzo wysokie. Jednak największym problemem jest niewystarczająca ilość istniejących ośrodków terapeutycznych czy innych form terapii skierowanej na szczególne potrzeby osób ze spektrum autyzmu i zaburzeniami pokrewnymi.

AUTYZM I SYSTEM EDUKACJI

Uwzględnienie faktu wspierania rodziców w procesie rewalidacji dziecka jest konieczne także z uwagi na powodzenie modelowej współpracy dom rodzinny – szkoła – terapeuta. W tym zakresie istnieje więc niepodważalna potrzeba stworzenia systemu wspierającego i koordynującego taką współpracę. Powinna ona obejmować swoim zakresem szereg zadań, wśród których największe walory wspierające mają:

  • odpowiednia informacja i pomoc w uzyskaniu specjalistycznego wsparcia,
  • przekazanie odpowiedniej wiedzy z zakresu wychowania dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych,
  • przekazanie wiedzy z zakresu idei integracji,
  • pomoc w nabyciu umiejętności radzenia sobie z problemami wychowawczymi, zdrowotnymi i rewalidacyjnymi dziecka,
  • kształtowanie umiejętności udzielania dziecku odpowiedniej pomocy, rzetelna informacja dotycząca indywidualizacji nauczania dziecka,
  • modyfikowanie postaw rodziców wobec dzieci (niepełnosprawnych i pełnosprawnych).

Dzieci w spektrum autyzmu często wykazują duże zdolności w wybranych obszarach, ale niższy poziom funkcjonowania społecznego nie pozwala im na właściwy rozwój w nieprzystosowanych do tego typu nauczania placówkach o charakterze integracyjnym czy masowym. Skazywane są więc na nauczanie indywidualne, co jest w ich przypadku czynnikiem prowadzącym do pogłębiania się zaburzeń towarzyszących. Jak bowiem można wspierać zaburzenia w kontakcie społecznym za pomocą izolacji społecznej?? Poza tym czas nauki w wymiarze kilkunastu godzin tygodniowo jest niewystarczający i nakierowany przede wszystkim na wartości edukacyjne a nie uspołeczniające, co powoduje tylko dodatkowe odizolowanie dziecka od grupy rówieśniczej.

Pamiętać należy, że szkoła to nie tylko miejsce nauki, oceniania postępów dziecka w uczeniu się – to także, a dla autysty może przede wszystkim miejsce kontaktów z rówieśnikami, które albo będą pozytywnymi przeżyciami dającymi poczucie przynależności i wspólnoty. Chodzi o to, że chodzenie do szkoły nie było tylko przykrym obowiązkiem, wypełnianiem roli ucznia, pozbawionego radości obcowania w grupie, niosącego piętno wykluczonego społecznie.

Konieczność podjęcia konkretnych działań skierowanych nie tylko na działania stricte terapeutyczno-edukacyjne osób z autyzmem ale także a może przede wszystkim osoby odpowiedzialna za wczesne wykrywanie i interwencję w kwestiach zaburzeń rozwojowych dzieci wynika z faktu, iż jak dowodzą specjaliści im wcześniej rozpoczęty zostanie proces wsparcia tym większe jest prawdopodobieństwo osiągnięcia widocznych postępów w jego funkcjonowaniu tych osób. Podkreślany jest fakt, iż wspomaganie rozwoju dziecka autystycznego należy rozpocząć bezpośrednio po postawieniu diagnozy i powinno ono stanowić stały element jego codzienności.

Jednak nie tylko czas rozpoczęcia decyduje o jej efektach. Ważną kwestią są też jej realizatorzy. Jeśli jest konieczna , terapia prowadzona przez specjalistów skraca znacząco okres negatywnego wpływu, jaki wywierają na rodziców próby radzenia sobie z dzieckiem bez pomocy fachowców. Idealnym rozwiązaniem organizacyjnym jest prowadzenie oddziaływań terapeutycznych przez zespół różnych specjalistów, między innymi psychiatrę, pediatrę, psychologa, pedagoga specjalnego i logopedę. Takie interdyscyplinarne i całościowe podejście do procesu wspomagania rozwoju dziecka autystycznego najskuteczniej przyczynia się do poprawy jego stanu, pozwalając na w miarę możliwości samodzielne życie w przyszłości.

Podstawą działań interwencyjnych jest optymalnie skonstruowany program wsparcia a razie potrzeby program terapeutyczny. Bazuje on na wnikliwej i złożonej ocenie osoby autystycznej obejmującego zarówno jej predyspozycje jak i deficyty. Powinien też być dostosowany do jej potrzeb oraz indywidualnego profilu rozwojowego. Postępowanie terapeutyczne w przypadku osoby ze spektrum autyzmu najczęściej dotyczy :

  • sfery funkcjonowania poznawczego,
  • umiejętności społecznych i komunikacyjnych,
  • problematyki samodzielności ( nie tylko samoobsługi).

Jednym z głównych celów we wspołpracy w pierwszych latach życia dziecka autystycznego jest przygotowanie go do wejścia w system przedszkolny i szkolny. Niepokoje rodziców związane z jego edukacją narastają w miarę upływu lat, dlatego realizacja tego celu dla wielu z nich jest priorytetem. Dziecko autystyczne (jak wynika z przepisów) kwalifikuje się do kategorii uczniów niepełnosprawnych, czyli takich, którzy z racji swojego specyficznego funkcjonowania wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki oraz metod pracy. Stanowi to dla placówki oświatowej nie lada wyzwanie.

Powodów takiego stanu rzeczy jest zapewne wiele. Jednak jednym z najważniejszych jest niska świadomość społeczna dotycząca samej istoty autyzmu, jego uwarunkowań i sposobów postępowania z autystą. Charakterystyczne cechy i zachowania wynikające z faktu bycia autystą są trudne do zaakceptowania, a także przykrych, męczących i zaburzających neurotypowe funkcjonowanie osób z jej otoczenia. Także i w tym zakresie należy podkreślić bardzo niski stopień świadomości lokalnej społeczności i wynikające stąd zadanie dla Fundacji podjęcia działań skierowanych na zmianę tego stanu rzeczy.

Brak odpowiedniej wiedzy i praktyki dotyczy także kadry oświatowej, która z powodu zmian wynikających z wprowadzenia słusznej skądinąd oświatowej reformy włączającej, będzie obarczona trudem pracy z niełatwym uczniem z autyzmem czy zaburzeniami pokrewnymi. Ten ostatni aspekt wydaje się najbardziej znaczący dla szkoły. System szkolny nie jest w pełni przygotowany na przyjęcie ucznia „tak odbiegającego w swym zachowaniu od przyjętych standardów”, z którym praca jest bardzo trudna a efektywność jej nie zawsze zadawalająca. Szkoła przyjmując na siebie obowiązek kształcenia i wychowania dziecka autystycznego, musi uwzględniać swoiste możliwości i ograniczenia tych dzieci.

Kwestia odpowiedniego przygotowania kadry oświatowej nie została jednak zabezpieczona w założeniach wspomnianej wyżej reformy. Poza tym powodu oddalenia od głównych ośrodków rozwoju wiedzy w tym zakresie dostępność specjalistycznych szkoleń jest bardzo niska. I tutaj również widzimy szerokie spektrum potrzeb w zakresie organizacji szkoleń prowadzonych przez wysoko wykwalifikowanych specjalistów, których wiedza i doświadczenie szkoleniowe będzie procentować profesjonalną wiedzą szkolonych kadr. Celem tych działań jest dobrze przebiegająca współpraca szkoła-dom, która ma szanse sprawić, że codzienność edukacyjna dziecka autystycznego będzie satysfakcjonująca dla każdej ze stron w niej uczestniczącej, czyli i dziecka i jego rodziców a także nauczycieli. W tych działaniach bardzo często zwraca się uwagę na konieczność ich trójtorowości, tzn. ważne jest by wszystkie osoby uczestniczące (terapeuta, nauczyciel, rodzic) współdziałały dla jego dobra w ten sam sposób. Podstawą takiej współpracy jest wymiana informacji, wzajemne zrozumienie i „podążanie w tym samym kierunku”.

Musimy także pamiętać o szczególnej sytuacji rodziców i rodzin dzieci autystycznych. Rodzice znajdujący się w skomplikowanej sytuacji życiowej oczekują od instytucji do tego powołanych (lekarzy, terapeutów, szkół) autentycznego wsparcia swoich działań, przejęcia chociażby części opieki nad dzieckiem i zapewnienia mu jak największego wsparcia ze strony specjalistów w procesie terapii. Powinno się to odbywać na zasadzie pomocy rodzinie dziecka autystycznego, jego rodzicom i rodzeństwu, która winna być bardzo szczegółowo opracowana i realizowana przez kompetentnego pedagoga szkolnego, psychologa przy współpracy z wychowawcami klas i terapeutów prowadzących.

HISTORIA

Autyzm został po raz pierwszy opisany przez Leo Kannera jako osobny zespół chorobowy dopiero w 1943r. Jego historia jest więc stosunkowo krótka. Od początku toczyły się spory na temat istoty autyzmu i jego etiologii. Miały one ogromne znaczenie dla stosowanych metod i form terapii, a także w znaczący sposób wpływały na sytuację rodzin dzieci z autyzmem. Przez kilka pierwszych dziesięcioleci uważano, że autyzm ma podłoże psychogenne. Oznaczało to, że za przyczynę wystąpienia autyzmu u dziecka uważano nieprawidłowe relacje rodzinne. W literaturze i praktyce psychologicznej często używano określenia „zimne matki”, co zgodnie z dzisiejszą wiedzą było krzywdzące dla matek wychowujących często bardzo zaburzone dzieci i powodowało u nich głębokie poczucie winy za stan dziecka.

Innym obszarem w którym następowały istotne zmiany w poglądach były kwestie relacji między autyzmem a upośledzeniem umysłowym oraz występowania zaburzeń przywiązania i unikania kontaktu fizycznego przez dzieci z autyzmem. Obecnie jest pewne, że autyzm i upośledzenie umysłowe są odrębnymi problemami rozwojowymi, chociaż ich współwystępowanie jest bardzo częste.

Pomimo wielu badań do dziś nie ma wśród naukowców zgody co do etiologii i patogenezy autyzmu. Wiadomo bez wątpienia, że autyzm dziecięcy nie jest zaburzeniem jednolitym co do etiologii i obrazu klinicznego, jak początkowo sądzono. Autyzm zawiera szerokie spektrum przypadków o różnej głębokości zaburzeń i bardzo zróżnicowanym nasileniu poszczególnych objawów. Wyróżnia się obecnie tzw. „lepiej funkcjonujące” społecznie dzieci i osoby z autyzmem, posiadające pewien stopień zdolności komunikowania się i umiejętności społecznych przy dostatecznie dobrym, a czasem ponadprzeciętnym poziomie sprawności intelektualnych. Nie ma jednak bezpośredniego związku między tym „lepszym funkcjonowaniem a ilorazem inteligencji – wiele dzieci i osób dorosłych wykazujących poziom intelektualny w normie wiekowej ma bardzo nasilone zaburzenia w porozumiewaniu się, relacjach, zachowaniach i bardzo słabo funkcjonuje społecznie.

Źródła :

Fundacja Prodeste

Fundacja Synapsis

niepokojace-objawy-autyzmu

Niepokojące objawy

Kiedy rodziców niepokoi coś w zachowaniu i rozwoju dziecka….

Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju dziecka. Oznacza to, że u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju. Pierwsze symptomy autyzmu pojawiają się bardzo wcześnie, często już u kilkunastomiesięcznych niemowląt, ale zawsze są widoczne przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia.

Choć autyzm można zdiagnozować już u bardzo małych dzieci, to często diagnozuje się go również u nastolatków, a nawet osób dorosłych. Nieleczony może prowadzić do bardzo głębokich zaburzeń funkcjonowania w późniejszym wieku. Warto pamiętać, że zaburzenia autystyczne mają bardzo zróżnicowany charakter, nie tworzą jednolitego obrazu co do symptomatologii i głębokości zaburzeń. Dlatego obecnie w literaturze światowej używa się określenia „spektrum zaburzeń autystycznych”.


Umiejętności jakie powinno osiągnąć Twoje dziecko między 1 a 3 rokiem życia

Po 1 roku życia:

  • Moje dziecko wypowiada już pierwsze słowa „mama”, „tata”, „dada”
  • Moje dziecko przerywa czynność, gdy mówię „nie wolno” i patrzy na mnie, gdy kiwam palcem
  • Moje dziecko potrafi naśladować po mnie proste gesty np. „jaki duży urośniesz ” i podnosi rączki do góry
  • Jeśli chwalę lub głaszczę moje dziecko za coś, co ładnie i dobrze zrobiło, to cieszy się i powtarza czynność
  • Moje dziecko biegnie się do mnie przytulić, kiedy spotka je coś przykrego
  • Moje dziecko potrafi pokazać na sobie i na mnie, gdzie jest nosek i buzia, robi to chętnie
  • Moje dziecko przybiega do mnie albo patrzy na mnie, kiedy wołam je po imieniu
  • Moje dziecko bawi się chętnie ze mną w „łapanego” (cieszy się, gdy je złapię, a potem znów ucieka ode mnie)
  • Jeśli zapytam moje dziecko „Gdzie jest …? ”, to maluch odwraca swoją głowę w kierunku, w którym znajduje się dana osoba lub przedmiot
  • Moje dziecko rozumie już proste gesty i ich używa, np. potrafi robić „papa”

Po 2 roku życia:

  • Moje dziecko cały czas uczy się nowych słów
  • Moje dziecko potrafi wskazać palcem znany mu przedmiot i przynieść mi go, kiedy je o to poproszę
  • Moje dziecko umie nazwać znajome przedmioty na obrazkach
  • Moje dziecko potrafi wskazać palcem przedmiot, który chce dost ać
  • Moje dziecko chętnie naśladuje po mnie czynności np. gotowanie, odkurzanie, majsterkowanie
  • Moje dziecko chętnie przygląda się zabawie innych dzieci, czasem próbuje do nich dołączyć
  • Moje dziecko nauczyło się już bawić w „kółko graniaste” lub w „balonik”
  • Moje dziecko potrafi pokazać mi to, co je zainteresowało w danej chwili np. wskazać palcem szczekającego psa
  • Moje dziecko potrafi kiwać głową na przeczenie „nie” i potwierdzenie „tak”
  • Moje dziecko zadaje mi pytanie „po co? ” lub „dlaczego? ”

Po 3 roku życia:

  • Moje dziecko nauczyło się już korzystać z nocnika
  • Moje dziecko samo potrafi już układać proste układanki
  • Moje dziecko lubi mi zadawać pytania
  • Moje dziecko chętnie słucha jak czytam mu książeczki
  • Moje dziecko przywołuje mnie lub wskazuje kiedy zobaczy coś ciekawego
  • Moje dziecko udaje w zabawie sytuacje życiowe np. bawi się w dom
  • Moje dziecko zaprasza mnie do zabawy
  • Moje dziecko chętnie bawi się zabawkami w sposób zróżnicowany
  • Moje dziecko umie bawić się z innymi dziećmi, potrafi zamienić się z nimi zabawką, czeka na swoją kolej w zabawie
  • Moje dziecko potrafi powiedzieć jak się nazywa i ile ma lat

Jeśli Twoje dziecko nie ma takich umiejętności lub wycofało się z części z nich, skontaktuj się ze specjalistą!

Niepokojące objawy, które można zaobserwować u dziecka:

  • dziecko nie reaguje na swoje imię
  • dziecko nie utrzymuje kontaktu wzrokowego
  • twarz bez emocji
  • nie gaworzyło
  • nie mówi lub przestało mówić
  • nadzwyczajny spokój
  • niekontrolowany płacz
  • nieumiejętność bawienia się zabawkami
  • nie inicjuje zabawy „na niby”
  • napady agresji i krzyku
  • brak kontaktu, niechęć do ludzi
  • izolowanie się od innych osób
  • nie okazywanie emocji adekwatnych do sytuacji
  • nie okazywanie uczuć
  • zainteresowanie nietypowymi przedmiotami
  • łatwość mechanicznego zapamiętywania
  • nadwrażliwość na dotyk, dźwięk, smak czy zapach
  • wybieranie tylko jednego, szczególnego pokarmu
  • brak reakcji na ból

Jeśli obserwujesz takie objawy u swojego dziecka, koniecznie skontaktuj się ze specjalistą!

Jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz pomocy, zawsze możesz skontaktować się z nami telefonicznie, poprzez e-mail lub przyjść do naszego Punktu Konsultacyjnego.

ksiazki-strony-linki

Książki, filmy i strony www poruszające temat autyzmu.

Poniżej znajdą Państwo szeroki katalog książek, filmów i stron internetowych szeroko poruszający tematykę autyzmu:

  • Święcicka Joanna: Uczeń z zespołem Aspergera. Praktyczne wskazówki dla nauczyciela, 2014, Impuls
  • Radomska R.: Autyzm bez łez Historia przywracania naszej córki światu, 2013, Wyd.ITKM
  • Umińska Agnieszka: Autyzm i zespół Aspergera. Porady lekarza rodzinnego, 2013, literat
  • Robison John Elder : Patrz mi w oczy. Moje życie z zespołem Aspergera, 2013, LINIA
  • Attwood Tony : Zespół Aspergera Kompletny przewodnik, 2013, Harmonia
  • Sher Barbara :  Gry i zabawy we wczesnej interwencji. Ćwiczenia dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i przetwarzania sensorycznego, 2013, Harmonia
  • Sabik Magdalena, Szczypczyk Anna : Zabawy dla dzieci z autyzmem, 2012, Harmonia
  • Claire Grand:  Autyzm I Zespół Aspergera, 2012, Studio Emka
  • Zalewski Grzegorz :  Inne, ale nie gorsze O dzieciach z autyzmem opowiadają rodzice, 2012, LINIA
  • Likens Aaron :  Odnaleźć Kansas. Zespół Aspergera rozszyfrowany, 2012, eSPe
  • Gallardo M., Gallardo M.: Maria i Ja, Wydawnictwo EGMONT POLSKA SP. Z O.O., Warszawa 2012
  • Kuleczka-Raszewska Maria, Markowska Dorota : Uczę się poprzez ruch. Program terapii dla dzieci autystycznych i z niepełnosprawnością sprzężoną, 2012, Harmonia
  • Borkowska Agnieszka, Grotowska Beata : Codzienność dziecka z zespołem Aspergera. okiem rodzica i terapeuty  2012, Harmonia
  • Olechnowicz Hanna, Wiktorowicz Robert : Dziecko z autyzmem. Wyzwalanie potencjału rozwojowego + płyta CD, 2012, Wydawnictwo Naukowe PWN
  • Teitelbaum Osnat, Teitelbaum Philip : Czy moje dziecko ma autyzm. Jak rozpoznać najwcześniejsze oznaki autyzmu 2012, Harmonia
  • Preißman Christine: Zespół Aspergera. Teoria i praktyka, 2012, GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
  • Bąbel P., Ostaszewski P., Suchowierska M. : Terapia behawioralna dzieci z autyzmem. Teoria, badania i praktyka stosowanej analizy zachowania, 2012, GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
  • Święcicka Joanna: Uczeń z zespołem Aspergera. Praktyczne wskazówki dla nauczyciela, , 2012, impuls
  • Pióro Barbara: Czy kochasz Małego Misia. O wychowaniu dziecka z zespołem Aspergera, 2012, impuls
  • Bowen M., Plimley L.: Włączenie uczniów z autyzmem w środowisko szkolne. Poradnik, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2012
  • Winczura B. (red.): Dzieci z zaburzeniami łączonymi. Trudne ścieżki rozwoju, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2012, wyd. I
  • Borys-Kierszniewska W., Dorociak H., Dyrda K., Jankowska M., Józefowicz J., Kościuczuk Ł., Kukanow Sz., Makowska M., Wilder E., Wiśniewski P., Wroniszewska M., Zalewski J.:Model programu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z Zespołem Aspegera i wysokofunkcjonujących osób z autyzmem, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2012
  • Anuszkiewicz M., Brzazgoń-Dziecioł K., Niepełnosprawność pokarmowa. Jak dietą eliminacyjną wspierać leczenie schorzeń alergicznych, psychicznych, neurologicznych?, Dolnośląski Instytut Doradczy DID, Wrocław 2011
  • Attwood T.: Zespół Aspergera. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2006.
  • AUTICA, Wydawca: Fundacja SYNAPSIS, zeszyt nr 2/2006.
  • De Clercq Hilde:Autyzm od wewnątrz –przewodnik, Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS Warszawa 2007.
  • Dorociak H., Dyrda K., Gałka U., Jankowska M, Łasocha A., Płucienniczak K., Rymsza A., Sobolewska E., Wroniszewska M., Wroniszewski M.: Koncepcja Małego Systemu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z autyzmem, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2010. 
  • Fast Y. i inni, Zespół Aspergera i NLD, Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2008.
  • Florance Ch., Gazzaniga M.: Siła miłości, Świat Książki, Warszawa 2006.
  • Frith Uta.: AUTYZM. Wyjaśnienie tajemnicy, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008.
  • Fundacja SYNAPSIS we współpracy z Partnerami projektu “Partnerstwo dla Rain Mana”: jak stworzyliśmy Pracownię Rzeczy Różnych SYNAPSIS i Farmę Życia, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2008Gałka U., Pisarska E., Dziecko z autyzmem w szkole i przedszkolu, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej, Warszawa 2009
  • Grandin T., Myślenie obrazami, Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2006.
  • Grandin T., Johnson C., Zrozumieć zwierzęta, MEDIA RODZINA, Poznań 2011
  • Grandin T., Johnson C., Zwierzęta czynią nas ludźmi, MEDIA RODZINA, Poznań 2011
  • Janssen K., Mój brat jak huragan, Novus Orbis, Sopot 2007.
  • Kessick R., Autyzm i dieta. O czym warto wiedzieć, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2010
  • Jędrzejewska-Wróbel Roksana.: Kosmita, Fundacja ING Dzieciom, Bielsko-Biała 2008.
  •  Kossakowska Z., Pęczkowska E.: W poszukiwaniu wsparcia. Analiza dostępności usług diagnostycznych i terapeutycznych dla dzieci ze spektrum autyzmu, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2008.
  • Lundine V., Smith C., Szkolenie zawodowe i planowanie osobistego rozwoju dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Praktyczne materiały dla szkół, Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2008
  • McAndless Jaquelyn.: Dzieci z głodującymi mózgami. Przewodnik terapii medycznych dla chorób spektrum autyzmu, Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2007.
  • McGovern Cammie.: Spójrz mi w oczy, Wydawnictwo Otwarte, 2008
  • Mesibov G., Thomas J. B., Chapman S. M., Schopler E.: TTAP Profil umiejętności zawodowych i społecznych TEACCH (TEACCH Transition Assessment Profile), Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2009
  • Moor J: Śmiech, zabawa i nauka z dziećmi o profilu autystycznym, Wydawnictwo Cyklady, Łódź,Warszawa 2006.
  • Notbohm E., 10 rzeczy, o których chciałoby ci powiedzieć dziecko z autyzmem, Wydawnictwo: Świat Książki, 2009
  • Pasterny H., Tandem w szkocką kratkę, Wydawnictwo CREDO, Katowice 2010
  • Pietras T., Witusik A., Gałecki P.: Autyzm-epidemiologia, diagnoza i terapia, Wydawnictwo Continuo, Wrocław 2010
  • Seach D., Lloyd M., Preston M., Pomóż dziecku z autyzmem, Wydawnictwo K.E. Liber,Warszawa 2006.
  • Świeża O., Jakubowska M., Marasek J.: Raport z realizacji projektu WYRÓWNAĆ SZANSE terapia i wsparcie niewidomych dzieci i młodzieży z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2010.
  • The National Autistic Society, Zatrudnianie osób z Zespołem Aspergera poradnik praktyczny, Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2008.
  • Tammet D., Urodziłem się pewnego błękitnego dnia. Pamiętniki nadzwyczajnego umysłu z Zespołem Aspergera, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2010
  • The National Autistic Sociaty, Zatrudnianie osób z Zespołem Aspergera poradnik praktyczny, Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2008
  •  Willey L.H.(red.): Zespół Aspergera w okresie dojrzewania. Wzloty, upadki i cała reszta. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2006.
  • Winczura Barbara.: Dziecko z autyzmem. Terapia deficytów poznawczych a teoria umysłu, IMPULS, 2008. 
  • Winter M.: Zespół Aspergera. Co nauczyciel wiedzieć powinien. Poradnik nauczyciela, wychowawcy, pedagoga, Wydawca: Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2006.
  • (źródło: SYNAPSIS) www.synapsis.waw.pl

• AUTICA, Wydawca: Fundacja SYNAPSIS, zeszyt nr 1/2004.
• Balik B., Deja A., Grochowska J., Pęczkowska E., Wroniszewski M. rozdz. V „Standardy postępowania diagnostyczno- orzekająco-rehabilitacyjnego w autyźmie dziecięcym” [w] „Standardy postępowania diagnostyczno-orzekająco- rehabilitacyjnego wobec dzieci i młodzieży. Poradnik dla pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli szkół”, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 2005. 
• Baron-Cohen S., Bolton P.: Autyzm. Fakty. Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Krakowie, Kraków 1999.
• Bobkowicz-Lewartowska L.: Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii. Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2000, wyd. III (recenzja)
• Delacato C.H.: Dziwne i niepojęte. Autystyczne dziecko. Fundacja „Synapsis”, Warszawa 1995.
• Frith U.(red.): Autyzm i Zespół Aspergera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
• Gałkowski T.: Dziecko autystyczne w środowisku rodzinnym i szkolnym. WSiP, Warszawa 1995.
• Gałkowski T., Kossewska J. (red.): Autyzm wyzwaniem naszych czasów. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2000.
• Hart Ch. A.: Przewodnik dla rodziców dzieci autystycznych. Fundacja im. Wojtka Wadowskiego, Łódź 1995.
• Jaklewicz H.: Autyzm wczesnodziecięcy. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1993.
• Jaklewicz H. (red.): Edukacja osób autystycznych w praktyce i badaniach naukowych. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autysytycznym, Gdańsk 1998.
• Konstantareas M. M., Blakstock E. B., Webster Ch. D.: Autyzm. Krajowe Towarzystwo Autyzmu, Warszawa 1992. • Kruk-Lasocka J.: Autyzm, czy nie autyzm? Problemy diagnozy i terapii pedagogicznej małych dzieci. Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji, Wrocław 2003.
• Kruk-Lasocka J. (red.): Z problematyki autyzmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994.
• Morgan H.: Dorośli z autyzmem. Teoria i praktyka. Fundacja Wspólnota Nadziei, Kraków 2004.
• Parker J., Randall P.: Autyzm. Jak pomóc rodzinie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2001
• Peeters T.: Autyzm: co to jest? Jak go rozpoznać? Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 1996.
• Pisula E.: Autyzm. Fakty, wątpliwości, opinie. WSPS, Warszawa 1993.
• Pisula E.: Autyzm i przywiązanie. Studia nad interakcjami dzieci z autyzmem i ich matek. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2003.
• Pisula E.: Autyzm u dzieci. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Pisula E.: Małe dziecko z Autyzmem. Diagnoza i terapia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005
• Pisula E.: Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1998.
• Sacks O.: Antropolog na Marsie. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1999.
• Shattock P., Savery D.: Autyzm jako zaburzenie metaboliczne. Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2000.
• Wokół diagnozowania autyzmu. Grupa robocza ds. współpracy polsko-francuskiej w dziedzinie psychiatrii dziecięcej, Kraków 1998.
• Zabłocki, K: Autyzm. Novum, Płock 2002.
• Żyć z autyzmem. Wybrane zagadnienia dotyczące problematyki osób dorosłych z autyzmem. Wydawnictwo Jak, Kraków 2002.

(źródło: SYNAPSIS) www.synapsis.waw.pl

• Błeszyński J.: Mowa i język dzieci z autyzmem. Wybrane zagadnienia. WSP, Słupsk 1998.
• Błeszyński J. (red. nauk.): Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005, wyd.II zmienione (recenzja)
• Błeszyński J. (red.): Wspomaganie rozwoju osób z autyzmem. Teoria-Metodyka-Przykłady. Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2004.
• Danielewicz D., Pisula E. (red.): Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane Zagadnienia. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2003.
• Esveldt-Dawson K., Kazdin A.: Jak utrwalać wyuczone zachowanie (seria: Jak kierować zachowaniem). Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 2000.
• Gabony P., Glasson F., Żyć z autyzmem. Uczymy się…, Zeszyty I-IX. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2005.
• Gray C., Leihg A., Historyjki społeczne. Ja i mój świat, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2005. (recenzja)
• Hall R.V., Hall M.L.: Jak stosować systematyczną uwagę i aprobatę (z serii: Jak kierować zachowaniem). Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym Gdańsk 2000.
• Hall R.V., Hall M.L.: Jak stosować wzmocnienia(z serii: Jak kierować zachowaniem). Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym Gdańsk 2000.
• Lovaas O. I.: Nauczanie dzieci niepełnosprawnych umysłowo. WSiP, Warszawa 1993.
• Maurice, C. (red.): Modele zachowań oraz współpraca z dziećmi autystycznymi. Poradnik dla rodziców i osób profesjonalnie zajmujących się problemem. Twigger. Warszawa 2002.
• McKernan T., Mortlock J.: Autyzm w centrum uwagi – podręcznik dla profesjonalistów. Fundacja Wspólnota Nadziei, Kraków 2004.
• Mesibow, G., Schopler, E., Schaffer, B., Landrus, R.: Profil psychoedukacyjny dla młodzieży i dorosłych (AAPEP). Zindywidualizowana ocena i terapia dzieci autystycznych oraz dzieci z zaburzeniami rozwojowymi. Tom IV. Twigger, Warszawa 2002
• Pisula E., D. Danielewicz (red.nauk.): Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem. Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2005.
• Schopler E., Lansing M., Waters.: Ćwiczenia edukacyjne dla dzieci autystycznych. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne i Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 1991.
• Schopler E., Reichler R. J., Bashford A., Lansing M. D., Marcus L. M.: Profil Psychoedukacyjny. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystcznym, Gdańsk 1995.
• Schopler E., Reichler R. J., Lansing M.: Techniki nauczania dla rodziców o profesjonalistów. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 1995.
• Striefel S.: Jak uczyć przez modelowanie i imitację (z serii: Jak kierować zachowaniem). Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym. Gdańsk 2000.
• Waclaw W., Aldenrud U., Ilsted S.: Dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera. Praktyczne doświadczenia z codziennej pracy. „Śląsk” , Katowice 2000.
• Żyć z autyzmem – seria 9 książeczek – Stowarzyszenie profesjonalistów pracujących na rzecz Osób z Autyzmem (CoSPPA). Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2005.(recenzja)

(źródło: SYNAPSIS) www.synapsis.waw.pl

• Amenta III A. Ch.: Krzyś jest wyjątkowy. Dla dzieci z autyzmem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005 
• Brauns A., Barwne cienie i nietoperze. Życie w autystycznym świecie, MEDIA RODZINA, Poznań 2009
• Cholewa-Selo, A.: Oswoić świat. Świat Książki, Warszawa 2003.
• Clairborne Park, C., Oblężenie. Rodzinna wyprawa w świat dziecka autystycznego. Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2003.
• Copeland J..: Z miłości do Ani. Fundacja „Synapsis”, Warszawa 1995.
• Gagelmann H.: Kaj znów się śmieje. Iskry, Warszawa 1988.
• Grandin T., Scariano M. M.: Byłam dzieckiem autystycznym. Wydawnictwo Naukowe PWN, Wrocław 1995.
• Jackson L., Świry, dziwadła i Zespół Aspergera, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2005. (recenzja)
• Janssen K., Mój brat jak huragan, Novus Orbis, Sopot 2007.
• Kaufman B. N.: Przebudzenie naszego syna. Zwycięstwo miłości nad chorobą. Fundacja „Synapsis”, Warszawa 1994.
• Kaufman B. N.: Uwierzyć w cud. Fundacja „Synapsis”, Warszawa 1995.
• Maciarz A., Biadasiewicz M.: Dziecko autystyczne z zespołem Aspergera. Studium przypadku Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2000.
• Maciarz A., Biadasiewicz M.: Dziecko autystyczne z zespołem Aspergera. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005, wyd. II (recenzja)
• Tammet D., Urodziłem się pewnego błękitnego dnia. Pamiętnik nadzwyczajnego umysłu z zespołem Aspergera, Wydawnictwo Czarne, Sękowa 2010
• Wesołowska, M. Pomóż mi opanować strach przed światem. Wydawnictwo Studio X, Warszawa 2002.
• Wiliams D.: Nikt nigdzie, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna we współpracy z Fundacją SYNAPSIS, Warszawa 2005 (recenzja)
• Zőller D.: Gdybym mógł z wami rozmawiać… Fundacja „Synapsis”, Warszawa 1995.

(źródło: SYNAPSIS) www.synapsis.waw.pl

• Affolter F.: Spostrzeganie, rzeczywistość, język. WSiP, Warszawa 1997.
• Błeszyński J. (red.): Alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2006.
• Brostoff J., Gamlin L.: Alergia i nietolerancja pokarmowa. Wydawnictwo „Litera”, Kraków 1994.
• Dietl Z., Wiatr, M., Wroniszewska, M., Wroniszewski, M.: Autyzm w Europie. Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2002.
• Goleman D.: Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina of Poznań 1997.
• Golińska B., Kurzawa R.: Alergia pokarmowa u dzieci. Patogeneza, diagnostyka i leczenie. a – medica press 1999.
• Kodeks postępowania dla trenerów w zakresie stosowania interwencji fizycznych w odniesieniu do osób: z upośledzeniem umysłowym, z autyzmem, ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, opracowany przez BILD. Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2004.
• Maas V. F. : Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii Integracji Sensorycznej. WSiP 1998
• Rajner A., Wroniszewski M.: Można im pomóc. Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla dzieci z autyzmem. Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2002.
• Rajner A., Wroniszewski M.: Skutecznie i profesjonalnie. Poradnik dla organizacji pozarządowych zajmujących się z autyzmem. Fundacja SYNAPSIS, Warszawa 2002.
• Sacks O.: Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1994.
• Serafin T. (red.:): Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole. Poradnik dla organizatorów, dla terapeutów oraz dla rodziców. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa, 2005.
• Von Tetzchner S., Martisen H.: Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się. Stowarzyszenie na Rzecz Propagowania Wspomagających Sposobów Porozumiewania Się „Mówić bez słów”. Warszawa 2002.
• Walczowska-Dutka M.: Program nauki komunikacji dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wydawnictwo IMPULS, Kraków 2005.

(źródło: SYNAPSIS) www.synapsis.waw.pl

  • Szukając Vivian Meier (2014)
  • Odmieniec (2012) White frog
  • Visionary (2012)

  • Extremely Loud and Incredibly Close (2011) 

  • Fly Away (2011)

  • The Red Kite Projekt (2011)

  • Exodus Fall (2011)
  • W kosmosie nie ma uczuć (2010)
  • Haiyang tiantang (2010)

  • Nazywam się Khan (2010)
  • Temple Grandin (2010)

  • Mary I Max (2009)
  • Horse Boy (2009)

  • Adam (2009)

  • Moskitiera / Mosquitera, La (2009)

  • Loving Lampposts (2009)

  • Dark Floors (2008)

  • Autistic-Like : Graham’s Story (2008)
  • Genialne i autystyczne (2008)
  • Czarny Balonik (2008)

  • Diabelskie igraszki (2008)

  • Piękne umysły – Mistrzowie pamięci (2008)
  • Piękne umysły – Efekt Einsteina

  • Piękne umysły – Drażliwa kwestia płci [2008]
  • Chocolate / Zen – The Warrior Within (2008)

  • Autyzm, disco i ja Ben X (2007)
  • Moje wlasne niebo (2007)
  • Taki jestem (2007)

  • Autism: The Musical (2007)

  • Na imię ma Sabine (2007)
  • The Boy Inside (2006)

  • Rozstania i powroty (2006)
  • Śniegowe ciastko (2006)
  • Tomek i ja (2006) 
  • Zaklęte serca (2005) 
  • Siedmioro wspaniałych – Magnificent 7 (2005)
  • Marathon (2005)

  • Wybór Fieldera/ Fielder’s Choice (2005)

  • Dziura w sercu (2004)
  • Droga po marzenia / Miracle Run (2004)
  • Sen nocy zimowej (2004)
  • Mój przyjaciel Henry (2004)
  • Odmienne stany moralności (2003)
  • Usłyszeć ciszę (2003)
  • Les Diables,(2002)
  • Paradox Lake (2002)
  • Nicolas (2001)
  • Mój brat Tom (2001)
  • Sam (2001)

  • Obok nas. Her i nærheden (2000)
  • Wspaniała Susann / Isn’t She Great (2000)

  • Molly (1999)

  • Picado fino (1996)

  • Zrozumieć Cisze (1994)
  • Mój syn moje życie – David’s Mother (1994)
  • Oblicza strachu Relative Fear 1994
  • Family Pictures (1993)

  • Dom z kart (1993)
  • Rain Man (1988)
  • O chłopcu, który umiał latać (1986)
  • Son-Rise: A Miracle of Love (1979)

Wybrane materiały z serwisu YouTube: